Một số điểm cần lưu ý về thẩm quyền của kiểm soát viên thị trường hiện nay trong xử lý vi phạm hành chính

Theo đó, quy định về thẩm quyền xử phạt của kiểm soát viên thị trường được quy định tại khoản 1, điều 12 như sau:

"1. Kiểm soát viên thị trường đang thi hành công vụ có quyền:

a) Phạt cảnh cáo;

b) Phạt tiền đến 10% mức tiền phạt tối đa đối với lĩnh vực tương ứng quy định tại Điều 24 của Luật Xử lý vi phạm hành chính;

c) Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính có giá trị không vượt quá 02 lần mức tiền phạt được quy định tại điểm b khoản này."

Đây là bước tiến quan trọng khi trước đây kiểm soát viên thị trường chỉ được phạt tối đa 500.000 đồng. Nay, ngoài mức phạt tiền nâng cao, kiểm soát viên thị trường còn có thể tịch thu tang vật, phương tiện tương ứng đến 20% mức tiền phạt tối đa theo từng lĩnh vực.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần lưu ý một số nội dung sau trong quá trình thực thi:

Thứ nhất: Trong các Nghị định quy định xử phạt hiện nay, không có nhiều hành vi vi phạm chỉ bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu tang vật mà thường kèm thêm biện pháp khắc phục hậu quả, kiểm soát viên thị trường không có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong trường hợp này theo quy định tại điều 52 Luật xử lý vi phạm hành chính.

Thứ hai: Một số Nghị định xử phạt vi phạm hành chính không quy định về thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính của kiểm soát viên thị trường, thẩm quyền xử phạt đối với các hành vi này cũng không có tương ứng.

Thứ ba: Đối với tang vật, phương tiện vi phạm hành chính là hàng cấm tàng trữ, cấm lưu hành thuộc lĩnh vực ngành quản lý thì KSV thị trường và Đội trưởng đều không có thẩm quyền xử phạt theo quy định tại khoản 3 điều 4 Nghị định 189/2025/NĐ-CP.

Thứ tư: Kiểm soát viên thị trường chỉ có thẩm quyền khi đang thi hành công vụ. Tuy nhiên, quy định về hoạt động công vụ của lực lượng hiện chưa có văn bản hướng dẫn mới, sau khi Thông tư số 45/2025/TT-BCT ngày 15/7/2025 của Bộ trưởng Bộ Công thương đã bãi bỏ các quy định trước đây. Do đó, chỉ nên áp dụng thẩm quyền với các vụ việc được phân công nhiệm vụ cụ thể, tránh lạm dụng hoặc vượt quá phạm vi pháp luật cho phép.

Kiểm soát viên thị trường: Thêm thẩm quyền, tăng trách nhiệm

Với việc bổ sung quyền tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, Kiểm soát viên thị trường cũng sẽ có thêm thẩm quyền tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, giấy phép chứng chỉ hành nghề theo quy định tại điều 125 Luật xử lý vi phạm hành chính và cũng sẽ có những điểm mới đáng chú ý.

Theo quy định, việc tạm giữ tang vật, phương tiện, giấy phép, chứng chỉ hành nghề theo thủ tục hành chính chỉ được áp dụng trong trường hợp thật cần thiết bao gồm: 

- Để xác định vi phạm hành chính hoặc để làm rõ các tình tiết trong vụ việc vi phạm mà nếu không tạm giữ thì không có căn cứ lập biên bản vi phạm hành chính hoặc ra quyết định xử phạt, bao gồm cả trường hợp tạm giữ để định giá tang vật vi phạm hành chính làm căn cứ xác định khung tiền phạt, thẩm quyền xử phạt theo quy định tại Điều 60 của Luật xử lý vi phạm hành chính.

-  Để ngăn chặn ngay hành vi vi phạm hành chính mà nếu không tạm giữ thì sẽ gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội;

- Để bảo đảm thi hành quyết định xử phạt theo quy định tại khoản 6 và khoản 7 Điều 125 Luật xử lý vi phạm hành chính.

Theo đó, Kiểm soát viên thị trường đã có thể chủ động ban hành quyết định tạm giữ. Điều này đã tháo bỏ những hạn chế trước đây khi chúng ta chỉ được lập biên bản tạm giữ và báo cáo sự việc.

Việc tạm giữ để đảm bảo thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính cũng cần lưu ý rằng: Chỉ áp dụng đối với hành vi vi phạm bị áp dụng hình thức phạt tiền hoặc cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính thuộc trường hợp bị áp dụng hình thức xử phạt tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề.

Dưới góc độ nghiên cứu, đơn vị Đội Quản lý thị trường số 4 - Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Cao Bằng tổng hợp một số điểm mới đáng chú ý trong thẩm quyền của Kiểm soát viên thị trường. Cùng với việc Đảng và Nhà nước ta đang thực hiện tinh gọn bộ máy, thẩm quyền của kiểm soát viên thị trường đã được điều chỉnh phù hợp hơn với chính quyền địa phương hai cấp, tăng tính chủ động linh hoạt trong xử lý vi phạm hành chính; tuy nhiên cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực, trách nhiệm, kỷ luật và tính minh bạch. Khi quyền lực phân về nhiều hơn, việc sử dụng quyền đúng – đủ – trúng sẽ là yếu tố quan trọng để giữ vững uy tín của lực lượng Quản lý thị trường.